Η περιοχή Βερβερόντα βρίσκεται βορειοδυτικά του Πορτοχελίου. Με τον όρο Βερβερόντα ουσιαστικά ορίζεται τόσο ο κόλπος όσο και η περιοχή που βρέχεται από τον κόλπο προς τα ανατολικά του.

Η ξηρά απέναντι από τον κόλπο της Βερβερόντας (προς τα νοτιοανατολικά, απέναντι, ουσιαστικά, από τις Σπέτσες) έχει όλα τα χαρακτηριστικά νησιού, και έτσι συνηθίζουν να την αποκαλούν και οι ντόπιοι.

 

 

Η λιμνοθάλασσα

 

Στο μυχό του κόλπου της Βερβερόντας, στο ανατολικό μέρος, βρίσκεται η ομώνυμη λιμνοθάλασσα, η οποία χωρίζεται από την ανοιχτή θάλασσα με μία στενή λωρίδα ξηράς και επικοινωνεί με την ανοιχτή θάλασσα του κόλπου με δύο ανοίγματα. Σε ότι αφορά στο σχηματισμό της αυτής της λωρίδας ξηράς, οι απόψεις διίστανται. Η μία άποψη υποστηρίζει ότι υπήρχε ανέκαθεν εκεί ξηρά. Η άλλη άποψη υποστηρίζει ότι σε εκείνο το σημείο υπήρχε αρχικά θάλασσα και η λωρίδα ξηράς σχηματίστηκε από επιχωματώσεις που εξυπηρέτησαν στον αποκλεισμό του μυχού του κόλπου από τη θάλασσα και να μπορεί, έτσι, να σχηματιστεί μία λιμνοθάλασσα όπου θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένα ιχθυοτροφείο.

 

Η λιμνοθάλασσα είναι γνωστή για δύο πράγματα. Ήδη από την εποχή του Καποδίστρια, είναι γνωστό ότι λειτουργούσε ως ιχθυοτροφείο. Υπάρχουν φωτογραφίες (τα σχετικά links υπάρχουν στο site αυτό) που δείχνουν τη λειτουργία του ιχθυοτροφείου, ως μια πολύ σημαντική οικονομική δραστηριότητα της περιοχής, πριν την έντονη τουριστική ανάπτυξη που έγινε στην περιοχή στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Στη διαχωριστική λωρίδα ξηράς που χωρίζει τη λιμνοθάλασσα από την ανοιχτή θάλασσα του κόλπου της Βερβερόντας υπήρχε αραξοβόλι ψαροκάικων. Το δεύτερο για το οποίο είναι γνωστή η λιμνοθάλασσα είναι ότι το κολύμπι, κατά τους θερινούς μήνες, στα βαλτόνερά της θεωρείται από παλιά μέχρι τις μέρες μας κατάλληλο για όσους πάσχουν από αρθρίτιδα και ρευματισμούς.

 

 

Τοπωνύμια

 

Σε ότι αφορά στα, γνωστά στους ντόπιους, τοπωνύμια της περιοχής, ξεκινώντας από το Πόρτο Χέλι, για να φτάσουμε στον οικισμό Βερβερόντα και το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, πρώτα συναντάμε τα Ζερβαίικα προς τη μεριά της θάλασσας, μετά τον οικισμό Βερβερούδα και μετά τα Μπουκοσαίικα. Μετά τον οικισμό Βερβερόντα, προχωρώντας ακόμα πιο πολύ προς τα Δυτικά, συναντάμε τα Λαμπριναίικα και τον παραθαλάσσιο οικισμό του Αγίου Νικολάου στην περιοχή της Βαθιά Λάκκας. Εκεί ο δρόμος χωρίζεται, και προς τα βόρεια οδηγεί στο εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα, το οποίο, μέσω του Αγίου Ελισσαίου, οδηγεί στο Κρανίδι, ενώ προς τα δυτικά οδηγεί προς το ακρωτήριο Κόρακας, το νησάκι της Κορακιάς, την περιοχή Ντρισέριζα και το δάσος της Κορακιάς.

 

Στις μέρες μας, πάρα πολλές νέες χαράξεις οδών και δημιουργία νέων οικισμών έχουν καταστήσει δύσκολη την αναγνώριση των παραπάνω περιοχών ως διακριτές οντότητες. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς ξεκίνησε ο οικισμός μας και ότι τον απάρτιζε και τον περιέβαλλε, τόσο ιστορικά όσο και γεωγραφικά, όπως είναι αποτυπωμένα στη μνήμη των ντόπιων ή όσων τον γνώρισαν από τα πολύ πρώτα, πρώιμα στάδια της ανάπτυξής του.

 

 

Ετυμολογία της ονομασίας «Βερβερόντα»

 

Υπάρχουν τρεις εκδοχές σχετικά με την προέλευση και την ερμηνεία της ονομασίας Βερβερόντα:

 

(α) Στην περιοχή φύεται σε αφθονία ο άγριος θάμνος ξάλαφτος. Ο θάμνος αυτός ανήκει στη οικογένεια των βερβεριδών. Υπάρχουν πολλά είδη αυτού του άγριου θάμνου. Επίσης, λέγεται ότι, μπορεί να παραχθεί και κάποια βαφή από αυτόν, η οποία λέγεται βερβερίνη. Έτσι, όπως η περιοχή που έχει πολλές ελιές ονομάζεται ελαιών, και η περιοχή που έχει πολλά ξάλαφτα (της οικογένειας των βερβεριδών), ονομάστηκε «βερβερών». Το «α» στο τέλος της λέξης είναι το αρβανίτικο άρθρο, κάνοντας το «βερβερόνα», το δε «τ» προστέθηκε χάριν ευφωνίας και έτσι προέκυψε το τελικό «βερβερόντα». Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από την συγγραφέα Γιόνα Μικέ Παϊδούση Παπαντωνίου στο βιβλίο της «η Ερμιονίδα ανά τους αιώνες».

 

(β) Στην περιοχή λέγεται ότι διέμενε η οικογένεια Βερβερόντη. Η οικογένεια αυτή είχε στην κατοχή της μεγάλες εκτάσεις στην περιοχή. Επίσης, μέλη της ασχολούνταν με την αλιεία και πολλές φορές μετατρέπονταν και σε κουρσάρους. Η εκδοχή αυτή βασίζεται κυρίως σε προφορικές παραδόσεις και δεν υπάρχουν καθόλου αποδεικτικά ιστορικά στοιχεία που να την τεκμηριώνουν.

 

(γ) Η μορφολογία του κόλπου και μία προσπάθεια ετυμολογικής ερμηνείας έχει καλλιεργήσει την εκδοχή ότι η λέξη βερβερόντα είναι σύνθετη και αποτελείται από τη λέξη «βερβέρ», υποδηλώνοντας τους γνωστούς Βερβερίνους πειρατές, και τη λήξη «οντά», που στα τούρκικα σημαίνει σπίτι. Άρα, η εκδοχή αυτή υποστηρίζει ότι ο κόλπος χρησίμευε ως αραξοβόλι και ορμητήρια Βερβερίνων πειρατών. Όπως είναι γνωστό, το 15ο αιώνα, ενώ η Ευρώπη αναδυόταν από το σκοτάδι του Μεσαίωνα η Αναγέννηση, το μαλακό της υπογάστριο άρχισε να γνωρίζει τη βιαιότητα των Τούρκων πειρατών. Η κατάρρευση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και η αδυναμία της Βενετίας να επωμισθεί εξ΄ ολοκλήρου το βάρος της προστασίας των χριστιανικών θυλάκων στην Ανατολική Μεσόγειο, είχε ως συνέπεια μια πρωτοφανή ανάπτυξη της πειρατείας, αρχικά στο Αιγαίο και το Ιόνιο και αργότερα σε ολόκληρη την έκταση αυτής της κλειστής θάλασσας. Οι πειρατικές επιδρομές κορυφώθηκαν το 16ο αιώνα, όταν οι Οθωμανοί υπέταξαν τα μουσουλμανικά κράτη της βόρειας Αφρικής, με αποτέλεσμα οι Βερβερίνοι πειρατές της Τύνιδας, του Αλγερίου και του Μαρόκου να καταστούν πραγματική μάστιγα των χριστιανικών πληθυσμών. Και για την εκδοχή αυτή, η οποία σε κάποια σημεία εμφανώς μπλέκεται και με την εκδοχή (β), δεν υπάρχουν καθόλου αποδεικτικά στοιχεία που να την τεκμηριώνουν ιστορικά.

 

 

Βιβλιογραφία

 

Ι.Α. Ησαΐα, Η Ιστορία του Κρανιδίου και των Κοινοτήτων Πορτοχελίου, Διδύμων, Φούρνων, Κοιλάδας, Έκδοση Δήμου Εμριονίδας, Αθήνα 2013, σελ. 424-425.